نمادشناسی دست بافته های ایل شاهسون اردبیل

شاهسون ها یکی از مهم ترین طوایف شمال غربی ایران و ترک زبان هستند. سرزمین کنونی شاخه اصلی این ایل، مناطق کوهستانی سبلان، ارسباران، مشکین شهر و دشت مغان است. آن ها به تولید دست بافته هایی همچون ورنی، جاجیم، مفرش، خورجین و نمکدان شهرت دارند. از جذاب ترین عنـاصر این دست بافته های ذهنی باف، نـقوش و رنگ های متـنوع و شاد آن است. این دسـت بافته ها که عمـدتاً در پیوند با فرهنگ، عـقـاید، آداب و رسـوم و محیط زنـدگی افراد ایل شکـل گرفته و با زیبایی باور نکردنی بر روی دسـت بافته ها خود نمایی می کند. از هزاران سال قبل، انسان برای تبیین پدیده های طبیعت، از نمادهای گوناگون برای بیان احساسات و عواطفش استفاده می کرده است. در مطالعه باورهای دینی و اساطیری، به انبوهی از نمادهایی بر می خوریم که هر کدام معرف بخشی از عقاید انسان در مورد طبیعت، زندگی و مرگ بوده است. نمادها و نقوش حیوانی، کیهانی، گیاهی و هندسی بکار برده در دست بافته های ایل شاهسون، متأثر از اعتقادها، باورها و محیط زندگی آن ها است. اهمیت و ضرورت این پژوهش حفظ و احیا نمادهای دست بافته های ایل شاهسون اردبیل و الگوبرداری، معرفی و شناسایی، بررسی و ریشه یابی نمادها در دست بافته های ایل شاهسون و بررسی رابطه محیط و نحوه زندگی این ایل در شکل گیری نقوش و نمادها می باشد.در این پایان نامه از روش تحقیق تاریخی – توصیفی - تحلیلی استفاده شده است و روش گردآوری مطالب کتابخانه ای و میدانی است. پیشنهاد می شود در طرح های تحقیقی دیگر در زمان قشلاق و ییلاق هم سفر شاهسون ها بوده تا بهتر بتوان مفهوم کوچ و زندگی عشایری را در دست بافته ها، نقوش و نمادها درک کرد.در فرضیه این پژوهش ، به نظر می رسد سرچشمه پیدایش نقوش و نمادهای بکار رفته در دست بافته های ایل شاهسون برگرفته از محیط و نحوه زندگی شان است. نمادها و نقوش بکار برده در دست بافته های ایل شاهسون متأثر از اعتقادها، باورها و محیط زندگی آن ها است و نقوش حیوانی مورد استفاده آن ها در دست بافته هایشان همگی از حیوانات اطراف محل زندگی آنان است.نمادهای بکار رفته در دست بافته های ایل شاهسون همیشه با تأکید بر معانی آن نیست، گاهی خود بافنده هم معنی نمادین نقش بکار برده را به درستی نمی داند و فقط با الهام از طبیعت و یا ادامه روی از گذشتگان خود و به دلیل زیبایی و خوش آیندی از آن استفاده می کند.